De duizendjarige Den vertelt
Leven na de dood, – voor jou een vraag, voor mij een weet. Maar wiens leven? En waarom zo absoluut? Nog steeds ben ik iedere dag een beetje doder.
Dood is niets, eigenlijk. Epicurius zei het al, maar hij was mens en wijsgeer en ik boom en dood. Als het al iets is, dan is het een overgang, van actief naar passief leven. Staand ben ik lang geen duizend geworden, liggend kan ik dat makkelijk halen. Er leeft zoveel in mij. Hoe doder ik word, hoe meer zij leven. Zij: de berken, de bramen, de bosbessen en de zwammen, de mossen, de kevers, de torren, de vliegen, de mieren, de vliegende mieren.
Bomen zoals ik kunnen onmogelijk vertellen waar ze beginnen of ophouden, in ruimte noch tijd. Men zegt dat ik onder de grond net zo uitgebreid geweest ben als erboven, maar dat is aan mijn kluit niet te zien. Als ik gekapt was geweest in plaats van gevallen, had ik ondergronds doorgeleefd, niet op eigen kracht maar op die van mijn vrienden en familieleden. Ik ben in mijn hele leven, en ook nu, in mijn hele dood, nog nooit alleen geweest.
Geen boom is ooit alleen.
Zelfs een solitaire boom is nooit alleen.
Ik heb me altijd verbonden gevoeld, en geweten, met soortgenoten en andere levensvormen, buiten mij, binnen mij, op en onder mij. Ik kan niet dood omdat ik niet weet wie en wat ik ben zonder al die soortgenoten en andere levensvormen die mij omarmen, verteren, voeden, bestrijden, wiegen en helen, die me kansen geven, te gaan waar geen boom ooit gegaan is. In tijd leef ik door in mijn dennenappels, in de eekhoorns, de muizen, de zwijnen die mijn dennenappels eten. Ik leef door in mijn zaden maar ook in mijn wortels, die mij verbinden met mijn broeders en zusters en mijn vrienden de schimmels.
Wie ben ik om te zeggen wie ik ben?
En wie ben jij? Ben jij niet de bacteriën op je huid, in je mond, tussen je tanden, in je darmen; ben jij jezelf nog wel zonder hen? Ga jij dood zonder hen, of zij zonder jou? En wat is dan dood?
Dood is niets. Dood is leven. Alles is dood en alles leeft.
Alleen wat leeft, kan dood. Groeien heeft een prijs, wortelen heeft een prijs, hechten heeft een prijs. Onthechten, ontwortelen, ontgroeien doet pijn. Dood doet geen pijn, noch is het fijn. Dood is niets.
-Annemieke van Eupen-